مدیریت جامع پسماند دارای سه بعد کلی اقتصادی، اجتماعی و محیطی است. در کشور ایران تنها 8 درصد از زباله های شهری بازیافت، کمپوست و مجدداً استفاده می شوند و 92 درصد آن دفن می شود. اکثر استان های کشور از نظر دفن بهداشتی پسماند محدودیت های بسیاری دارند و در این مناطق امکان دفن درجه یک وجود ندارد. مشکلات فرهنگی و اجرایی دو مشکل اصلی مدیریت پسماند شهری کشور است.
به طور کلی مدیریت جامع پسماند می بایست به کلیه عناصر موظف در مدیریت پسماند شامل تولید، ذخیره سازی، جمع آوری، انتقال، بازیافت و دفع توجه کامل داشته باشد. همه این موارد در سایه تدوین برنامه راهبری میسر است. داشتن برنامه و نگاه راهبردی به مسئله و شناخت جنبه های مختلف آن مسئله برای حل مشکل در بطن شهر و شهرداری از ضروریات شهرداری های سراسر کشور محسوب می شود تا با شناخت توان شهر و شهرداری، برنامه های عملیاتی و اجرایی مدون که خروجی برنامه راهبردی است برای حل مسئله پسماند تهیه گردد.
خط تفکیک پسماند شهری
خط تفکیک پسماند شهری یا MRF (Materials Recovery Facility) یک تأسیسات صنعتی است که وظیفه تفکیک پسماند شهری را بر عهده دارد. این خطوط از بخش‌های مختلفی تشکیل شده‌اند که هر یک وظیفه خاصی را بر عهده دارند. مراحل مختلف خط تفکیک پسماند مخلوط شهری بصورت زیر است:
1.تخلیه پسماند جمع آوری شده در سالن دریافت
بخش ورودی اولین بخش خط تفکیک است. در این بخش، پسماند شهری از کامیون‌ها تخلیه می‌شود و بر روی نوار نقاله‌ای منتقل می‌شود.
2.تغذیه مواد از طریق فیدر برروی تسمه نقاله
3.جداسازی اولیه دستی اقلام قابل بازیافت
4.بازکردن کیسه های پسماند
کیسه باز کن زباله، دستگاهی است که در خطوط تفکیک زباله قرار گرفته و با باز کردن کیسه، امکان دسترسی به مواد درون کیسه را محیا می سازد زیرا یکی از معضلات موجود در خطوط تفکیک زباله، وجود کیسه های در بسته و درنتیجه عدم امکان دسترسی به محتوی درون کیسه و تفکیک مواد از یکدیگر می باشد.
5.سرند دوار
در بخش سرند کردن، پسماند شهری بر اساس اندازه و وزن جداسازی می‌شود. سرندها معمولاً از جنس فلز یا پلاستیک هستند و دارای سوراخ‌هایی با اندازه‌های مختلف هستند.
6.جداسازی زباله های خشک و تر در ویندشیفتر
7.جداسازی فلزات مغناطیسی موجود در مواد قابل بازیافت و تفکیک دستی زیر سرندی
در بخش مغناطیسی، فلزات از دیگر مواد جداسازی می‌شوند. این کار با استفاده از یک آهنربای قوی انجام می‌شود. یکی از اصلی ترین مشکلات موجود در امر تفکیک مناسب، عدم جدا شدن مناسب مواد فلزی است. این امر مشکلات فراوانی را به همراه دارد از جمله، از یک طرف، این مواد قابلیت بازیافت دارند و با عدم تفکیک مناسب آن ها این مواد وارد لندفیل شده و عملا جنبه مالی خود را از دست می دهند و از طرف دیگر به دلیل عدم تجزیه آن ها در دراز مدت، باعث کاهش عمر لندفیل می گردد. از جمله سیستم هاى مکانیزه جداسازى مواد ، مگنت ها (آهنربا) می باشند مناسب ترین مکانیزم، جهت جداسازى فلزات مغناطیس مانند آهن استفاده از مگنت می باشد . معمولا از آهنربا هایی خود تمیز کن در محل هاى مختلف خط تفکیک پسماند جهت جداسازى فلزات با خاصیت مغناطیسی استفاده می گردد.
8.جداسازی ثانویه دستی اقلام قابل بازیافت
در بخش دستی، پسماندهایی که در بخش‌های قبلی به طور کامل تفکیک نشده‌اند، توسط کارگران انسانی تفکیک می‌شوند.
9.ذخیره سازی موادآلی و ضایعات
برای کسب اطلاعات بیشتر مطالعه صفحات زیر به شما پیشنهاد می گردد
انواع خط تفکیک پسماند شهری
خط‌های تفکیک پسماند شهری را می‌توان بر اساس میزان مکانیزاسیون به سه دسته تقسیم کرد:
- خط‌های غیرمکانیزه: این خط ساده‌ترین نوع خط‌های تفکیک هستند و به نیروی انسانی زیادی احتیاج دارند.
- خط‌های نیمه‌مکانیزه: این خط از ترکیب نیروی انسانی و ماشین‌آلات استفاده می‌کنند.
- خط‌های تمام‌مکانیزه: این خط پیشرفته‌ترین نوع خط‌های تفکیک هستند و به نیروی انسانی بسیار کمی نیاز دارند.
مزایای خط تفکیک پسماند شهری
خط‌های تفکیک پسماند شهری مزایای زیادی دارند، از جمله:
- کاهش حجم پسماند شهری
- افزایش میزان بازیافت
- کاهش آلودگی محیط زیست
- صرفه‌جویی در منابع طبیعی
نتیجه‌گیری
خط‌های تفکیک پسماند شهری یکی از مهم‌ترین تجهیزات برای مدیریت پسماند شهری هستند. این خطوط با تفکیک پسماند شهری، به کاهش حجم پسماند، افزایش میزان بازیافت و کاهش آلودگی محیط زیست کمک می‌کنند. عدم برخورد صحیح با مسئله مدیریت پسماند در مناطق و زیست بوم های مختلف، این مناطق را دچار بحران های بسیاری کرده و سبب ایجاد مشکلات زیادی در این مناطق شده است که از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تخريب منابع طبيعی (آب، خاک، هوا)
- آلودگي منابع آب و خاک
- پتانسيل توليد 300 تا 400 ليتر شيرابه به ازاء هر تن پسماند
- حاوي تركيبات آلي مقاوم به تجزيه بيولوژيکي (شاخص آلودگي آلي شيرابه (COD) معادل mg/lit 70000
- سبب اثرگذاري بر قابليت اراضي
- آلودگي هوا و انتشار گازهاي گلخانه اي
- حاوي تركيبات آلي فرار و ساير آلاينده هاي هوا
- پتانسيل توليد 150 تا 300 مترمکعب بيوگاز (تلفيقي از متان و دي اكسيد كربن) به ازاء هر تن پسماند
- سلامت و بهداشت جامعه
- عدم مکان یابی اصولی محل های دفن پسماند و ورود شیرابه به محیط های آبی. مثل محل تلنبار پسماند شهرستان تنکابن در جنگلهای دوهزار و ورود شیرابه به رودخانه چشمه کلیه
- عدم طراحی محل دفن پسماند و تلنبار زباله كه منجر به انتشار آلودگی می شود. مثل تلنبار پسماند در محل دفن آرادکوه تهران و دریاچه شیرابه تولیدی
- انتشار انواع بيماري ها در سطح جامعه ناشي از بازيافت غيررسمي- زباله گردي
- اثرگذاري بر تاسيسات زيربنايی
- عدم مکان يابي طرح هاي مهم نظير سدهاي تامين آب شرب. مثل محل دپوی پسماند شهرستان سنندج در مجاورت رودخانه ژاوه (تامین کننده مخزن سد ژاوه)
- اعتراضات مردمی
- عدم مکان يابي اصولي با در نظر گرفتن مراكز سکونت گاهي- برنامه هاي توسعه شهري و مناطق حساس سبب مشکلات ناشي از توليد بو و آلودگي در محل هاي دفن پسماند می شود که منجر به كاهش ارزش اراضي اطراف محل دفن پسماند می شود.
- پسماندهاي صنعتی
